Terapia poznawczo-behawioralna – na czym polega?

Terapia poznawczo-behawioralna, nazywana też terapią kognitywno-behawioralną służy do leczenia zaburzeń psychicznych i emocjonalnych i fobii. Jej głównym celem jest pomoc pacjentowi w weryfikacji błędnych założeń i przekonań, które negatywnie wpływają na jego funkcjonowanie. Terapeuta pomaga zastąpić je pozytywnymi schematami myślowymi. Dzięki temu zachowanie pacjenta zmienia się na lepsze. Terapia CBT to obecnie jedna z najbardziej popularnych metod leczenia spotykanych w gabinetach psychologicznych. Dzieje się tak za sprawą licznych badań naukowych, które potwierdzają pozytywny wpływ terapii na pacjentów.

Z tego artykułu dowiesz się, na czym polega terapia poznawczo-behawioralna, komu jest polecana oraz czym różni się od innych nurtów terapii.

Spis treści

Terapia poznawczo-behawioralna – główne założenia

Terapia poznawczo-behawioralna zakłada, że zachowanie człowieka opiera się na wyuczonych schematach myślowych oraz także na zdobytych doświadczeniach. Jeżeli są one nieprawidłowe, to mogą prowadzić do błędnej interpretacji faktów z otoczenia i zachowań destrukcyjnych lub też autodestrukcyjnych. Zgodnie z założeniami terapii uważa się, że jest możliwa zmiana nieprawidłowych wzorców myślowych na te bardziej pożądane. Jest to możliwe dzięki wpłynięciu na sferę poznawczą człowieka. Przekłada się to również na zmianę jego funkcjonowania, a więc sferę behawioralną.

To, co jest istotne w przypadku terapii poznawczo-behawioralnej, to rozpoznanie przez pacjenta błędnych przekonań, według których postępuje, a następnie zastąpienie ich nowymi. Nurt CBT ukierunkowany jest na szukanie rozwiązań, które pozwolą zmienić sposób myślenia i zachowania na te bardziej korzystne. W czasie spotkania nie skupia się więc zanadto na wnikliwej analizie źródła problemu, jak ma to miejsce na przykład w terapii psychodynamicznej. Powoduje to, że nurt poznawczo-behawioralny można opisać jako krótkoterminowy i skoncentrowany na osiągnięciu postawionego celu.

Terapia poznawczo-behawioralna a inne nurty psychologiczne

Terapia poznawczo-behawioralna najczęściej jest krótkoterminowa – składa się z kilkunastu do kilkudziesięciu spotkań. Wyróżniają ją również konkretne techniki stosowane przez terapeutę CBT, do których należą między innymi:

Zadania domowe 

Polegają na wyznaczaniu pacjentowi przez terapeutę zadań do wykonania pomiędzy sesjami. Mogą być to różnego rodzaju ćwiczenia relaksacyjne lub też wejście w sytuację, w której możliwe będzie zastosowanie nowych umiejętności zdobytych w czasie spotkań. Dzięki takim ćwiczeniom dana osoba może pracować nad sobą również poza gabinetem psychologicznym oraz stale weryfikować przekonania posiadane na swój temat;

Dialog sokratejski 

Polega na takim kierowaniu rozmowy oraz zadawaniu przez terapeutę takich pytań, aby pacjent zaczął weryfikować swoje błędne przekonania, a w rezultacie samodzielnie wyciągnął z nich odpowiednie wnioski. Istotne jest, aby psychoterapeuta nie sugerował pacjentowi odpowiedzi oraz nie wyrażał swoich opinii w tym temacie;

Ekspozycja 

Tym, co wyróżnia terapię behawioralno-poznawczą na tle innych nurtów, to ekspozycja na źródło lęku. Może być to na przykład przebywanie w brudnym pomieszczeniu, pająki, czy przebywanie wśród innych ludzi. Pozwala to na wdrożenie poznanych w czasie spotkań nowych mechanizmów funkcjonowania. Bardzo często ekspozycja jest wprowadzana stopniowo, dzięki czemu pacjent ma czas na powolne oswajanie się ze stresogennym czynnikiem;

Monitorowanie myśli 

Pacjent ma za zadanie zapisywać sytuacje, które były dla niego trudne lub powodowały pojawienie się niepożądanych objawów, a także myśli, które im towarzyszyły. Daje to możliwość późniejszej analizy swoich procesów myślowych i zachowań, jakie im towarzyszyły, a następnie ich weryfikację;

Skalowanie 

To technika, w której terapeuta prosi pacjenta o ocenę za pomocą skali liczbowej swoich problemów oraz emocji, jakie im towarzyszą. Dzięki temu można je ocenić na chłodno i wyciągnąć z nich wnioski;

Odróżnienie faktów od opinii 

Inną z metod stosowanych w czasie terapii CBT jest poproszenie pacjenta o zastanowienie się, czy konkretne przekonanie, jakie posiada w danej kwestii jest faktem, czy tylko opinią. Dzięki temu ćwiczeniu bardzo często klient może zakwestionować szkodliwe twierdzenia na swój temat i zmienić je na lepsze.

Terapia poznawczo-behawioralna – dla kogo?

Terapia CBT skupia się na znalezieniu błędnych przekonań myślowych, według których funkcjonuje pacjent, a następnie ich zmianę na te bardziej pożądane, a co za tym idzie poprawę również jego funkcjonowania na co dzień. Z tego względu nurt poznawczo- behawioralny jest polecany osobom, których źródłem problemu są właśnie nieprawidłowe schematy myślenia. Należą do nich takie schorzenia, jak:

• depresja – pierwotnie ten rodzaj terapii był stosowany w leczeniu depresji. Ma on na celu nauczyć pacjenta zauważać depresyjne myśli dodatkowo też zastępować je tymi bardziej realistycznymi. Jednocześnie także poprzez działania behawioralne, terapia aktywizuje chorego i uczy na nowo, jak czerpać przyjemność z życia;
• zaburzenia lękowe, nerwice – terapia CBT poprzez ekspozycję uczy pacjentów z zaburzeniami lękowymi, że unikanie źródła lęku tylko nasila objawy, a stopniowa ekspozycja na nie pozwala uwierzyć we własne możliwości;
• zespół stresu pourazowego (PTSD);
• zaburzenia odżywiania;
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne;
• uzależnienia;
• dystymia;
• choroba dwubiegunowa;
• zaburzenia osobowości.

Czy terapia poznawczo-behawioralna jest dla mnie?

Zmagasz się z myślami, które utrudniają Ci codzienne funkcjonowanie, odczuwasz lęk lub posiadasz różnego rodzaju fobie? A może czujesz, że potrzebujesz terapii i pomocy specjalisty? Jeżeli odpowiedź na powyższe pytania brzmi „tak”, zapisz się już dziś na bezpłatną konsultację psychologiczną z jednym z naszych specjalistów. Gwarantujemy przyjazną atmosferę w czasie terapii oraz też pełną dyskrecję. W swoim zespole posiadamy doświadczonych psychologów, którzy pomogą Ci odzyskać radość z życia. Na wizytę możesz zapisać się przez naszą stronę internetową, klikając tutaj. Możesz także skontaktować się telefonicznie z naszą przychodnią.